Ben jij vatbaarder voor een burn-out of voor een bore-out?

Het is een beladen onderwerp in deze hectische tijd. Veelal zie je het uitvallen van iemand niet aankomen. Het lijkt plotseling te zijn. Mede door het uitvallen van Pieter Omtzigt voelde ik dat velen het niet hadden zien aankomen. Toch kan je het wel zien aankomen als je tijd op de signalen die daar aan voorafgaan. Dat het niet zo'n bijzonder 'verschijnsel' is blijkt uit het feit dat velen er mee te maken hebben gehad of nog hebben.

Het 'opbreken' van Pieter Omtzigt was geen plotseling gebeuren. Wie zijn openbaar gekomen geheime memo, bestemd voor de commissie Spies, heeft gelezen krijgt veel inzicht in zijn persoon en hoe hij de periode, voorafgaand aan zijn uitval, heeft moeten functioneren. Hij doet dat in die memo uitvoerig uit de doeken. En daarin proefde ik zijn frustratie over wat er zich allemaal heeft afgespeeld en met welke tegenwerkingen hij te maken heeft gehad en nog steeds kampt. Nu zit hij met een burn-out thuis. Toen ik die memo las kwam de genoemde metafoor in mij op. 'Hoe lang kan je meerdere ballen onder water duwen en houden?' Vol energie begin je er aan en doe je alles om maar de controle over de ballen te houden. Tot het moment dat je energielevel zo laag is dat de ballen, alle kanten op, uit het water schieten. Ineens ben je de controle kwijt en wordt je geconfronteerd met je eigen grenzen. De ballen schieten alle kanten op. Geen controle meer zodat je voor je gevoel hebt gefaald.

Waardoor ontstaat zo'n burn-out?

Wat zijn de symptomen en kan je het zien aankomen?

Wat is het verschil met een bore-out?

En weet jij waar je vatbaarder voor bent, is dat voor een burn-out of voor een bore-out?

Nieuwsgierig hoe dat bij jou zit? Neem dan even een paar minuten de tijd om verder te lezen. Het is de moeite waard om kennis van te nemen!

Burn-out

Een burn-out, zoals de naam al aangeeft, is een situatie waarin door langdurige overbelasting uitgeblust of opgebrand bent. Het lukt je niet meer om, zowel op je werk als privé, alle ballen 'onder water' of anders gezegd 'in de lucht' te houden? Het ontstaan van een burn-out hoeft niet altijd alleen door je werk te komen. Vaak is het ook ontstaan door een onbalans tussen werk en privé. De symptomen en klachten zijn bijvoorbeeld dat je steeds vaker moe bent, slecht slaapt, meer piekert ook je concentratie wordt steeds slechter. Je komt in een negatieve spiraal terecht en uiteindelijk is je ‘accu’ leeg. Je bent dan emotioneel en fysiek uitgeput.

Waar liggen de belangrijkste oorzaken van het oplopen van een burn-out?

Hier zijn kort gezegd twee belangrijke aanwijzingen voor. Door:

• Langdurige drang naar perfectionisme

De constante druk om te moeten presteren en te moeten voldoen aan de verwachtingen kan je teveel worden. Door het uitblijven van of gebrek aan waardering ontstaat de drang om er nog een schepje bovenop te doen in de hoop dat waardering alsnog komt. En als dat uitblijft zien we dat het alleen maar van kwaad tot erger gaat. Ook zien we dat er steeds meer ergernis ontstaat. Meer ergeren aan het denkvermogen van anderen, steeds kritischer worden over allerlei zaken die zich in de nabijheid afspelen. De frustratie neemt meer en meer toe.

• Langdurig gebrek aan assertiviteit

Door het uitblijven van of gebrek aan persoonlijke waardering ontstaat er een situatie dat er geen moed meer is om ergens 'nee' tegen te zeggen, om grenzen aan te geven en op te komen voor eigen belang(en). Door zichzelf op te offeren of weg te cijferen wordt gehoopt alsnog die waardering te krijgen. En als die uitblijft zien we dat het op den duur opbreekt. Er ontstaat een situatie van meer innerlijk boos en bedroefd zijn. Dat doet zich ook makkelijk voor als de sfeer op de werkvloer slecht is en er sprake is van een onveilig werkklimaat. Ook dan zien we dat door gebrek aan assertiviteit het faliekant misgaat.

Vatbaar voor een burn-out?

Mensen die vatbaarder zijn voor een burn-out zijn van nature meer intrinsiek dan extrinsiek gemotiveerd. Hun motivatie komt vooral van binnenuit door gemotiveerd en gedreven te worden door zichzelf. Onder druk en spanning zullen zij sterk geneigd zijn om extra hun best te gaan doen. Door (nog) harder te gaan werken of nog meer inspanningen te verrichten hopen ze anderen te overtuigen. Dit gaat vaak gepaard met overdreven blijven controleren, dat duidt op een stuk onzekerheid. Het kan ook zijn dat ze alles gaan doen om de eigen mening(en) aan anderen op te leggen, deze door te willen drukken. Die burn-out gevoeligheid is er ook bij mensen die sterk geneigd zijn om anderen maar te willen plezieren, wat ten koste gaat van henzelf. Dit mondt zich dan uit in een steeds meer toenemende onzekerheid waardoor 'domme en ondoordachte' fouten worden gemaakt. Daarmee roepen ze het noodlot als het ware over zichzelf af en gaat het van kwaad tot erger. Voor alles geldt dat het een negatieve manier is om de erkenning en waardering te krijgen voor hun prestatie of overtuiging of voor wie ze zijn. Dat wordt zo erg gemist. 

Burn-out Pieter Omtzigt

Bij Pieter Omtzigt constateer ik dat beide aanwijzingen, namelijk een langdurige ‘drang naar perfectionisme’ en een ‘gebrek aan assertiviteit’, een behoorlijke stempel hebben gedrukt op zijn uitval. Pieter is iemand die van nature graag dingen tot in de finesses wil uit- en onderzoeken. Met zijn tomeloze inzet en vasthoudendheid heeft hij ook vaak succes geboekt. In die genoemde memo maak ik op dat hij de waardering mistte. Hij voelde zich vaak buitengesloten en onveilig en is en was ook ingehouden boos is over wat zich rondom hem heeft afgespeeld. In belang van zijn partij (CDA) heeft hij zichzelf weggecijferd en geen ophef willen veroorzaken. Dat zou de partij schaden. Op zichzelf heel bewonderenswaardig, maar daardoor doe je jezelf tekort want zoiets leidt wel tot opgekropte frustratie en die komt er vroeg of laat bijna altijd uit. Wat we ook zien is, mede door het gebrek aan waardering, dat er bij Pieter een drang is ontstaan om (nog) meer perfectie te willen nastreven. Dit door het opstellen van een uitgebreide memo dat een gedetailleerde weergave is van al zijn (vervelende en nare) ervaringen.

Bore-out

Een bore-out, verwijzend naar boring ofwel saai, is een situatie waarin er sprake is van 'onderbelasting', het missen van voldoende stimulansen. Vind je je werk eentonig of afstompend? Ben je vaak moe en ongeconcentreerd? Voel je je niet verbonden met je werk? Door gebrek aan uitdaging en verbinding kun je letterlijk ziek worden van verveling. De symptomen van een bore-out zijn vergelijkbaar met de kenmerken van een burn-out. Je bent moe, je hebt nergens zin in, je voelt je lusteloos en je hebt minder zelfvertrouwen en ook minder interesse in je omgeving. Ook kan een bore-out bepaald gedrag in de hand werken. Als je niets te doen hebt, je eigenlijk verveelt, of als jouw werk niet uitdagend genoeg is, kan je veel gaan uitstellen en daarbij doen alsof je het heel druk hebt.

Waar liggen de belangrijkste oorzaken voor het oplopen van een bore-out?

Ook hier zijn kortgezegd twee aanwijzingen voor. Dit kan door:

• Langdurig gebrek aan uitdaging en/of verantwoordelijkheid

Als het werk je allemaal te makkelijk afgaat, je verveelt of als het werk niet goed aansluit bij jouw vaardigheden, maar ook als je je werk niet zinvol vindt. Dit zie je vaak gebeuren bij hoogbegaafden.

• Langdurig gebrek aan assertiviteit.

Dit als je in je werk aan je lot wordt overgelaten, omdat je geacht wordt zelfredzaam te zijn. En dat is nou juist iets waar ze zo mee worstelen, om zelf initiatief te nemen en taken op te pakken. Het gevolg kan zijn dat je jezelf niet bekwaam genoeg vindt of dat je het werk niet meer bij je vindt passen.

Vatbaar voor een bore-out?

Mensen die vatbaarder zijn voor een bore-out zijn van nature meer extrinsiek dan intrinsiek gemotiveerd. Hun motivatie komt vooral van buitenaf door gemotiveerd en gedreven te worden door dingen die op hen afkomen en/of zich buiten hen afspelen. De signalen die voorafgaan aan een bore-out worden zichtbaar als iemand bijvoorbeeld een sterke winnaarsdrang laat zien en daardoor op onredelijke wijze van alles van anderen gaat verlangen. En dreigt het mis te gaan dan wordt ook manipulatie niet geschuwd. Alles en iedereen is ondergeschikt aan het te behalen eindresultaat. Maar het kan ook door anderen of iets zwaar de schuld te geven en je daarop af te reageren. Mensen met een bore-out gevoeligheid kunnen zich bijvoorbeeld ook gaan ‘terugtrekken’. Dat komt voor als ze zich onvoldoende gestuurd voelen omdat ze een situatie niet aankunnen. Met zoiets ontstaat er een gevoel van onbelangrijk te zijn. Dan zetten ze zichzelf meer en meer buitenspel. Het lastige is dat dit soort onzichtbare gedragingen bijna nooit tijdig worden opgemerkt.

Waar ben jij vatbaarder voor, voor een burn-out of een bore-out?

Ieder individu is gevoelig voor een burn-out of bore-out. Bij de een is de kans op een burn-out groter, bij de ander op een bore-out. In stress kunnen we zeggen dat het twee tegenpolen zijn. Door meer inzicht te hebben in je eigen persoonlijkheid krijg jij echt een beeld waar voor jou het meeste risico ligt. PCM is een hulpinstrument dat jou antwoord geeft op deze vraag.

Wil jij weten hoe jij de signalen kan herkennen en wat je kan doen om te voorkomen dat het van kwaad tot erger gaat? Een burn-out of bore-out gun je jezelf en een ander toch ook niet! Geef je daarom op voor een training, leer meer over de signalen, over het Process Communication Model, afgekort PCM®, dat je daarin handvatten geeft, en ontdek wat jij kan doen.